Pneumokokken vaccins

Streptococcus pneumoniae (pneumokokken)

De pneumokokken bacterie bestaat uit ongeveer 90 typen. Niet al die typen zijn ziekmakend. Er bestaan twee soorten vaccins tegen  verschillende - ziekmakende - typen van de de pneumokok: polysaccharide en conjugaat vaccins.

Ziek ondanks vaccinatie

Beide vaccins beschermen tegen een aantal typen pneumokokken, dus niet niet tegen alle typen pneumokokken! Dit betekent dat er nog altijd een kleine kans bestaat om ziek te worden, ook al ben je gevaccineerd.

Niet geconjugeerd (polysaccharide) vaccin

Sinds langere tijd bestaat er een niet-geconjugeerd polysaccharide vaccin tegen de pneumokok. Polysacharidevaccins bevatten stukjes van het polysacharidekapsel van de bacterie als antigeen om een afweerrespons op te wekken.

Dit vaccin beschermt tegen de 23 pneumokokken die regelmatig ziekmakend zijn. Het beschermt tussen de drie tot vijf jaar en werkt vanaf de leeftijd van ongeveer 2 jaar. Het wordt vooral aan ouderen gegeven die een verhoogd risico op pneumokokkeninfecties lopen, maar ook aan kinderen ouder dan 2 jaar die niet genoeg afweer opbouwen tegen de pneumokok of mensen die geen milt meer hebben.

Vanaf het najaar 2020 ontvangt iedereen tussen de 60 en 75 jaar een oproep voor deze vaccinatie vanuit het Rijksvaccinatieprogramma. Zie ook pneumokokkenvaccinatie voor ouderen op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Bijsluiter 23-valent pneumokokken vaccin Pneumovax 23

Conjugaat vaccin

Sinds 2006 krijgen kinderen een vaccin dat tegen verschillende typen pneumokokken beschermt. Sinds september 2024 gebeurt dit met een vaccin dat tegen 15 typen pneumokokken beschermt. Dit vaccin is een conjugaat vaccin, gebaseerd op hetzelfde principe als het meningokokken ACWY vaccin. Dit betekent dat er geen gedode, levende of verzwakte bacterie in het vaccin zit maar een niet ziekmakend onderdeeltje van de bacterie, waartegen de mens afweer maakt, geplakt aan een groter deeltje.

Het pneumokokkenvaccin beschermt minimaal 10 jaar. Het vaccin wordt gegeven aan baby's op de leeftijd van drie, vijf en twaalf maanden; tegelijkertijd met de DKTaP-Hib-Hep, en op drie maanden ook met Rota. Zie ook het nationale vaccinatieschema. 

Ondanks de pneumokokkenvaccinatie zullen ziektegevallen blijven bestaan. Die worden dan veroorzaakt door typen die niet in het vaccin zitten en die de plaats kunnen innemen van niet meer voorkomende vaccintypen (typeverschuiving).

Meer informatie over geconjugeerde en niet geconjugeerde pneumokokkenvaccins

Rijksvaccinatieprogramma voor zuigelingen

In Nederland krijgen alle kinderen het pneumokokkenvaccin aangeboden via het rijksvaccinatieprogramma.

De vaccinatie tegen pneumokokken wordt 3 keer gegeven.

Leeftijd

• 3 maanden weken: 1e vaccinatie
• 5 maanden: 2e vaccinatie
• 12 maanden: 3e vaccinatie

Bijsluiter 15-valent pneumokokken vaccin Vaxneuvance

Pneumokokkenvaccin voor speciale doelgroepen

In sommige gevallen krijg je het pneumokokkenvaccin ter preventie van ziekte, bijvoorbeeld als je geen milt meer hebt of behandeld gaat worden tegen de ziekte van Bechterev. Voorafgaand aan de behandeling krijg je dan o.a. de pneumokokkenvaccinatie.